Trực hoạ, kỹ thuật tạo ra những tác phẩm ghi dấu thời gian

artLIVE – Trực họa luôn là trải nghiệm sáng tác đầy thú vị và giàu cảm xúc của những người yêu hội họa, mang đến nguồn cảm hứng độc đáo và mới lạ.

Câu chuyện của trực họa

Vẽ trực họa hay hội họa Alla Prima trong tiếng Ý là việc làm cùng một lúc, kỹ thuật này để chỉ việc vẽ trực tiếp trong đó các lớp sơn tiếp theo được vẽ chồng lên lớp sơn ướt trước đó. Những bức tranh được vẽ theo phương pháp này thường được hoàn thành trong một lần duy nhất. Điều này khiến nó trở nên phổ biến với những họa sĩ theo trường phái Ấn tượng, vì họ có thể dễ dàng nắm bắt ánh sáng và màu sắc thoáng qua của môi trường.

Tuy nhiên hội họa Alla Prima đã phổ biến khi sơn dầu bắt đầu phát triển và được áp dụng nhiều từ khoảng thế kỷ 15, thời kì đầu của nghệ thuật hoàng kim Hà Lan. Jan van Eyck là người tiên phong trong kỹ thuật này, khi ông luôn sử dụng hội hoạ Alla Prima một cách tiết chế để tạo nên độ “quyện” mềm mại cho bức tranh.

Đến thời kì Ấn Tượng, hội họa Alla Prima mới biểu hiện một cách rõ ràng trên các tác phẩm nhưng không do trường phái Ấn tượng sinh ra. Kỹ thuật này đã được áp dụng từ khi sơn dầu mới ra đời. Đến thời Baroque các hoạ sĩ như Diego Velazquez (1599 – 1660) và Franz Hals (1582 – 1666) đã nâng kỹ thuật này thành một phương pháp sáng tác gọi là vẽ trực tiếp (direct painting) hay trực họa.

Khác biệt của trực họa

Khác với lối vẽ tranh sơn dầu chậm, trực họa là kỹ thuật vẽ tranh sơn dầu nhanh. Đó là lối vẽ xếp lớp – khi lớp sơn dầu trước còn ướt, người họa sĩ đã phải liền tay vẽ lớp sơn dầu sau chồng lên. So với kỹ thuật vẽ tranh sơn dầu cũ – người họa sĩ phải đợi lớp sơn cũ khô mới vẽ tiếp lớp khác lên, thì khoảng thời gian dành cho kỹ thuật vẽ trực họa ít hơn hẳn, bức tranh nhờ đó cũng được hoàn thành sớm hơn so với phương pháp vẽ tranh sơn dầu còn lại.

Điểm hấp dẫn của trực họa là họa sĩ có thể thay đổi màu sắc ngay lập tức nhưng vẫn giữ được cảm giác tươi mới và hoàn thiện trong thời gian rất nhanh mà không phải mất nhiều công đoạn.

Sự tinh tế và óc phán đoán 

Vẽ trực họa đòi hỏi người họa sĩ phải có sự tinh tế và óc phán đoán nhất định. Đây là phương pháp khó vẽ màu dầu, vì tất cả tuỳ thuộc vào lực vẽ của mỗi nét pinceau (cọ vẽ) và việc chọn màu. Do đó, sự tinh tế về trực cảm và khả năng tưởng tượng để chuẩn bị một bảng màu lý tưởng cho khu vực vẽ và sự lựa chọn bút chổi pinceau là vô cùng quan trọng.

Bên cạnh đó, trong môi trường sơn ướt, khi các lớp sơn cũ chưa khô dễ giãn nở, hòa quyện không ăn ý với lớp sơn mới gây ra sự mờ nhạt, đứt gãy khó đoán định nên yêu cầu nghệ sĩ phải có những quyết định và rủi ro.

Trực họa mang cảm hứng mới lạ

Họa sĩ vẽ trực họa không bị giới hạn bất kỳ đề tài nào và cảm xúc chính là yếu tố quan trọng nhất khi họ thực hiện một tác phẩm. Từ khả năng cảm thụ, nhìn nhận màu sắc lẫn bút pháp trước sự vật hay hiện tượng đến sự hiểu biết về hình khối, không gian, bầu khí, màu sắc, cấu trúc và bố cục. Tất cả điều đó đã tạo nên nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho những họa sĩ bộc lộ hết cảm nhận về sự vật hiện tượng mà họ đang vẽ.

Sự quan tâm sâu sắc từ họa sĩ 

Sự đặc biệt của vẽ tranh bằng kỹ thuật trực họa không chỉ được yêu thích đối với người mới bắt đầu mà còn đối với các họa sĩ có kinh nghiệm trong lĩnh vực hội họa. Bởi tốc độ vẽ nhanh, theo nghĩa đen, trong một hơi thở, cho phép họa sĩ nắm bắt trạng thái tự nhiên “ở đây và bây giờ” trên những toan giấy trắng hay vải canvas.

Họ có cơ hội thưởng thức tác phẩm đã hoàn thành trong thời gian ngắn nhất. Đặc biệt, vẽ ký họa giúp những họa sĩ vượt qua nỗi sợ hãi thông thường – sợ bắt đầu hoặc không hoàn thành công việc đúng hạn, sự thất vọng đột ngột và vô số nghi ngờ bản thân trong quá trình thực hiện tác phẩm.

Vẽ với tốc độ thoải mái

Nhắc đến vẽ trực họa, mọi người thường hình dung một họa sĩ đang vẽ một loạt hoạt động khi màu sắc nhanh chóng lấp đầy bức tranh nhưng không cần phải nhanh, cũng không nên chậm mà nên với tốc độ thoải mái. Một tốc độ đủ nhanh để cho phép một số bản năng chiếm lĩnh, nhưng đủ chậm để duy trì sự kiểm soát và đưa ra quyết định sáng suốt.

Ngoài ra, đôi khi mắt của một số người nhìn thấy những bậc thầy trong phương pháp trực họa vẽ những màu sắc trông nhanh đối với  họ nhưng có thể chậm đối với người khác. Các bậc thầy làm cho nó trông thật dễ dàng khi họ dường như ném sơn lên bức tranh mà không do dự. Nhưng đối với họ, tất cả đều diễn ra chậm rãi và trong tầm kiểm soát.

Khó khăn của họa sĩ vẽ trực họa

Họa sĩ vẽ trực họa đương đầu với nhiều khó khăn trong công việc của mình. Phải nói rằng, vẽ trực họa không chỉ là việc giơ bút và vẽ lên giấy. Một trong những khó khăn lớn nhất đối với họa sĩ vẽ trực họa là phải làm việc trong môi trường thời gian thực. Điều này đòi hỏi họ phải tạo ra các tác phẩm nghệ thuật ngay lập tức, mà không có thời gian để chỉnh sửa hoặc thay đổi lại. Họ phải nắm bắt và tạo ra những hình dạng và màu sắc một cách chính xác ngay từ đầu.

Mỗi thời điểm, cảnh sắc, không gian xung quanh đều có thể thay đổi khác đi, đôi khi chỉ trong chớp mắt vì vậy nên họa sĩ phải nắm bắt được bối cảnh ngay từ đầu để đảm bảo phản ánh chính xác tâm trạng, ý nghĩa đối tượng. 

Vẽ trực họa là cách tiếp xúc trực tiếp với đề tài, nhân vật hoặc phong cảnh mà người vẽ chọn, vì thế mà cảm xúc mạnh mẽ, bút pháp phong phú, đánh thức trực tiếp những xúc cảm vốn có bên trong, và là chất xúc tác để đào sâu những cảm nhận về tạo hình, bố cục và màu sắc từ thiên nhiên. Tuy nhiên cái khó trong trực họa là nghệ sĩ dễ bị chi phối vào mẫu thật, theo ánh sáng, không khí của tự nhiên. Vì vậy cần phải luôn chắt lọc và trau dồi kiến thức.

Để thực hiện những bức tranh khổ lớn, kịch tính và sâu sắc hơn, tác giả phải liên tục làm việc hàng ngày và đầu tư thời gian hàng giờ để có được một tác phẩm hoàn thiện nhất.  

Tham khảo

drawpaintacademy.com

culturical.com

britannica.com