artLIVE – Tại Romania, ngày đầu tiên trong năm mới sẽ là cơ hội để trẻ em hóa thân thành những vị tiên nhằm ‘ban phép’ cho mọi người xung quanh những điều tốt lành, hạnh phúc và may mắn. Phong tục dân gian độc đáo ấy có tên gọi là Sorcova.
Mầm xanh của phước lành
Sorcova hay Cành Cây Xanh Năm Mới, là một phong tục đón năm mới đã có từ lâu đời của người Romania. Tên gọi của nó bắt nguồn từ cụm từ “surov”, tức màu xanh dịu dàng trong tiếng Bungari – quốc gia láng giềng của Romania, để ám chỉ một cành cây vừa chớm nở.
Hằng năm, để chuẩn bị cho phong tục Sorcova, trẻ em tại Romania sẽ cắt những cành cây ô liu, táo, lê,… vào ngày Thánh Andrew (30/11) hoặc ngày Thánh Nicholas (6/12) và đặt trong nước để chúng nảy mầm. Đến ngày 1 tháng Giêng, trẻ em khắp nơi trên cả nước đều háo hức thức dậy thật sớm để thực hiện nghi thức “ban phép thuật” cho mọi người xung quanh vào ngày đầu năm mới.
Khi các thành viên trong gia đình, người thân, hàng xóm,… có mặt, các em nhỏ sẽ gõ nhẹ cành cây Sorcova lên người đối diện tựa như đang sử dụng một cây đũa thần để ban phép cho mọi người xung quanh. Cùng với đó, các em bé sẽ đọc những bài thơ ngắn với ý nghĩa chúc tụng, trao điều may mắn, sức khỏe trong năm mới.
Sorcova, vesela,
Sorcova, hạnh phúc,
Să trăiți, să-mbătrâniți,
Sống, già đi,
Ca un măr, ca un păr
Như quả táo, như sợi tóc
Ca un fir de trandafir.
Như sợi chỉ hoa hồng
Ca merii, ca perii,
Như cây táo, như chiếc chổi
În mijlocul verii.
Giữa mùa hè
Ca vița de vie,
Như cây nho
La Sfânta Marie.
Kính dâng Thánh Maria.
Tare ca piatra,
Cứng như đá
Iute ca săgeata.
Nhanh như mũi tên.
Tare ca fierul,
Cứng như sắt
Iute ca oțelul.
Nhanh như thép
Vacile lăptoase,
Bò sữa
Oile lânoase,
Cừu lông xù
Porcii unsuroși,
Lợn béo ngậy
Copii sănătoși.
Con khỏe mạnh
Câte cuie sunt pe casă,
Trong nhà có bao nhiêu chiếc đinh
Atâția galbeni pe masă.
Bao nhiêu màu vàng trên bàn
La anul și la mulți ani!
Năm mới và sinh nhật vui vẻ
Să trăiți să ne dați bani!
Hãy sống để ban cho chúng tôi tiền bạc.
Theo thời gian, những câu thơ này dần được rút gọn để trẻ em dễ nhớ hơn. Bên cạnh đó, bài thơ này cũng có nhiều dị bản đến từ nhiều vùng miền khắp nơi trên khắp Romania. Sau khi trẻ em đã thực hiện nghi thức “ban phép” xong, cành cây Sorcova được cất giữ quanh năm ở góc phía đông của ngôi nhà hoặc ở nơi sạch sẽ với ý nghĩa giữ gìn những điều tốt đẹp ở lại trong gia đình.
Nguồn gốc phong tục Sorcova
Phong tục Sorcova đã có từ hàng ngàn năm trước từ khi người La Mã còn cai trị ở Dacia (tên cổ của Romania). Người ta cho rằng, từ năm 46 trước Công nguyên, người Romania đã có phong tục đi hát mừng từ nhà này sang nhà khác với cành ô liu trên tay như một dấu hiệu của hòa bình hay vòng nguyệt quế – như một dấu hiệu cho lòng danh dự.
Có nhiều giả thuyết được đưa ra xung quanh nguồn gốc của phong tục ý nghĩa này. Có truyền thuyết cho rằng nó liên quan đến vị Thánh Basil rộng lượng và giàu lòng nhân ái, vốn được biết tới như vị Thánh bảo trợ cho người nghèo khó. Ông cầu xin chúa Chúa ban cho mình một ngày trong năm và Chúa quyết định đó là ngày đầu tiên của năm mới. Vì quá vui mừng, Thánh Basil đã lấy một nhánh húng quế buộc vào đầu một chiếc chuông để đến xin Chúa ban phước lành cho tất cả mọi người.
Một truyền thuyết khác kể rằng vào đêm giao thừa, Thánh Basil ngồi bên cửa sổ và viết về cuộc đời mình với đôi mắt đẫm lệ. Vào lúc này, lũ quỷ đã gây rắc rối cho ông bằng cách rung chuông vào cửa sổ. Vì lòng nhân ái, Thánh Basil đã chúc phúc rằng ngày đầu năm sẽ là một ngày vui vẻ và những điều xấu xí sẽ chỉ lởn vởn quanh cửa sổ của tất cả mọi người.
Dần dần về sau, nghi thức này dần được biến tấu để ban phép lành cho tất cả người dân. Có thể thấy, xoay xung quanh phong tục lâu đời đầy thú vị này có rất nhiều giả thiết khác nhau. Tuy nhiên, dù bắt nguồn từ câu chuyện nào thì Sorcova vẫn mang theo ước vọng về một tương lai hạnh phúc trong năm mới dành cho tất cả mọi người.
Lưu giữ nét đẹp văn hóa
Ngày nay, phong tục sử dụng cành cây thật đã không còn ở Romania, đặc biệt là ở khu vực thành phố. Những cành cây Sorcova tự nhiên dần được thay thế bằng Sorcova làm từ hoa giấy, ruy băng, nhựa,… với chiều dài tương tự như những cành cây thật. Chúng đã trở thành hàng hóa được sản xuất đại trà, bày bán phổ biến trong các cửa hàng vào kỳ nghỉ đông.
Đặc biệt, từ phong tục truyền thống này mà từ “sorcova” dần trở thành một cụm từ phổ biến đối với người Romania để chỉ những đồ vật nổi bật có nhiều màu sắc khác nhau. Ví dụ người ta thường nói rằng ai đó ăn mặc giống “sorcova” nếu quần áo của họ quá sặc sỡ. Có thể nói, Sorcova không chỉ mang lại niềm vui cho trẻ thơ mà còn trở thành một nét văn hóa truyền thống độc đáo và ý nghĩa đối với người dân Romania, đóng góp vào bức tranh đa sắc màu của những phong tục đón năm mới trên toàn thế giới.
Tham khảo:
youcouldtravel.com
agrointel.ro
romania-insider.com
