artLIVE – Triển lãm ‘Một thoáng Lưu Công Nhân’ đưa người xem khám phá kho tàng nghệ thuật đồ sộ của họa sĩ Lưu Công Nhân, từ giai đoạn ông dưỡng bệnh vào cuối đời trở về thời điểm sự nghiệp vàng son lúc trẻ tuổi.
Lưu Công Nhân (1929-2007) là cựu sinh viên khóa Kháng Chiến (1950-1954) được giảng dạy tại chiến khu Việt Bắc của Trường Mỹ thuật Việt Nam. Ông là học trò được họa sĩ Tô Ngọc Vân yêu quý khi sớm bộc lộ tài năng của mình suốt quá trình học tập, đặc biệt là kỹ thuật sử dụng màu nước đạt đến đỉnh cao.
Khác với các họa sĩ cùng thời – thế hệ thiếu thốn đáng kể về vật chất, Lưu Công Nhân là một ngoại lệ. Sau kháng chiến chống Pháp, về lại Hà Nội, ông được xếp vào nhóm họa sỹ sáng tác hưởng biên chế nhà nước; thế nên, ông có sự tự do và thoải mái trong việc đi trực họa ngoài trời ở nhiều địa phương tại Việt Nam. Cùng với đó, việc gia đình tạo điều kiện để ông có thể tiếp cận và nghiên cứu các tài liệu mỹ thuật nước ngoài nhằm tích lũy tri thức về nghệ thuật đã giúp các tác phẩm của ông thêm phần vững vàng trong bút pháp.
Lưu Công Nhân thường dành nhiều thời gian để viết thư gửi cho bạn bè và gia đình để chia sẻ suy nghĩ bản thân về nghệ thuật, việc vẽ và nhân cách họa sĩ. Điều này đã giúp cho đời sống tinh thần của ông trở nên phong phú, “hồn nhiên, thơ trẻ hơn trong sự sâu sắc của một người mẫn cảm với tất thảy mọi thứ quanh mình”. Từ đó, tranh ông cũng đậm đà, sâu sắc hơn về mặt ý nghĩa, nội dung.
Nhắc đến tranh của Lưu Công Nhân, đó luôn là hình ảnh một nông thôn Việt Nam – con trâu no đủ gắn bó với người nông dân, đầy chất “tình”, “chất phác, thuần hậu và bình yên” dù trải qua những sự khốc liệt của chiến tranh, hay đó là hình ảnh người phụ nữ “đẹp dung dị mà gợi cảm dưới vành khăn mỏ quạ”, với đôi mắt đen ướt, “hiền lành và thiết tha tình cảm”.
Gần 17 năm đã trôi qua kể từ ngày danh họa Lưu Công Nhân tạ thế, di sản đáng quý ông để lại cho nền mỹ thuật Việt vẫn được những thế hệ sau trân quý và gìn giữ. Triển lãm “Một thoáng Lưu Công Nhân” do Annam Gallery cùng Giám tuyển Bùi Thị Phương Thảo và Giám tuyển Hùng Nguyễn thực hiện sẽ mở ra một lát cắt mỏng về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác nghệ thuật đồ sộ của người nghệ sĩ tài hoa ấy.
Triển lãm sẽ đưa khán giả du hành ngược thời gian khám phá từ giai đoạn họa sĩ dưỡng bệnh vào cuối đời tại Đà Lạt với loạt tranh màu nước trên giấy vô cùng tối giản về mảng-hình, trở về thời điểm sự nghiệp vàng son lúc ông trẻ tuổi với loạt sơn dầu trên toan, vừa hiện thực vừa trừu tượng.
Cuối năm 2000, sức khỏe sa sút và vận động hạn chế do mắc bệnh Parkinson, Lưu Công Nhân lại chuyển về Đà Lạt dưỡng bệnh và sau đó qua đời tại đây. Ông vẫn vẽ để vơi đi nỗi nhớ nghề vì với ông, “vẽ là sống”, và vẽ cũng chính là cứu cánh tinh thần vào những ngày cuối đời tại giường bệnh hay trên xe lăn.
Vào thời điểm này, ông gặp nhiều khó khăn khi vẽ tranh có kích thước lớn, nên loạt tranh màu nước tĩnh vật – đa phần là hoa, trên nền giấy Điệp và giấy Canson này rất đơn giản với đôi nét dựng mảng-hình. Tuy nhiên, người xem tranh cảm nhận rõ, rằng họa sỹ vẫn làm chủ chất liệu rất tốt và chủ động trong nét bút của mình.
Những ngày cuối đời, Lưu Công Nhân tìm thấy niềm yêu thích với hình tương hoa.
Với loạt tranh sơn dầu, các tác phẩm trải dài từ thời kỳ đầu sáng tác của Lưu Công Nhân với những hình ảnh về con người và cảnh quan thời chiến (thập niên 50-60), sau đó là giai đoạn tiếp xúc và chịu ảnh hưởng bởi hội họa trừu tượng Tây phương (khoảng từ năm 1970 đến 1972), giai đoạn họa sỹ sống tại Hội An và vẽ tranh về phố thị cổ kính này (1984-1985), và thời kỳ tập trung vẽ nhiều tranh khỏa thân nữ (thập niên 90).
Con đường hội họa của Lưu Công Nhận được chính ông nhận định là “con đường của hiện thực và cái đẹp từ hiện thực cuộc sống cùng với những tâm tư và suy ngẫm cá nhân để làm nên bức tranh có “thần hồn, thần tình!”. Chính vì thế, thế giới hội họa rộng mở, sống động ấy chứa chan tình yêu ông dành cho con người, cho cuộc đời – tựa dòng nhựa sống bất tử mãi giữa nhân gian.
Triển lãm “Một thoáng Lưu Công Nhân” chào đón công chúng tới tham quan từ 06/07 đến hết 04/08/2024 tại Annam Gallery.
Ảnh: Annam Gallery
