artLIVE – ‘Reading Between the Lines’ là công trình nghệ thuật nằm giữa cánh đồng bình yên ở vùng Borgloon (Bỉ), một nhà thờ lúc ẩn, lúc hiện tùy theo góc nhìn của người qua đường, mang đến cho người xem những trải nghiệm mới lạ về thị giác.
Tác phẩm ‘Reading Between the Lines’ (Đọc giữa những dòng kẻ) được thực hiện bởi bộ đôi kiến trúc sư người Bỉ là Pieterjan Gijs và Arnout Van Vaerenbergh của công ty kiến trúc Gijs Van Vaerenbergh.
Công trình mô phỏng hình dáng của một nhà thờ nhưng được xây dựng từ các lớp thép corten xếp chồng, tạo nên một hiệu ứng bán trong suốt. Tùy vào góc nhìn và khoảng cách của người xem mà công trình có thể tan biến vào cảnh quan hay trở thành một khối rắn chắc.
Kể từ năm 2007, cặp đôi kiến trúc sư này đã cùng nhau thực hiện nhiều công trình nghệ thuật công cộng đầy ý nghĩa nghệ thuật. Các dự án của họ mang tính thử nghiệm, có sự tự chủ cao, nhấn mạnh vào sự phản chiếu, cảm nhận vật lý và góc nhìn của người xem.
‘Reading Between the Lines’ – Một trò chơi trải nghiệm thị giác
Tác phẩm ‘Reading Between the Lines’ nằm ở vùng Borgloon, tỉnh Limburg (Bỉ), được triển khai như một phần của triển lãm công cộng ‘pit’ do viện nghệ thuật Z33 tổ chức, dưới dự án Z‑OUT.
Sau khi hoàn tất bản vẽ kỹ thuật, nhóm kiến trúc sư đã chia cấu trúc nhà thờ thành 100 lớp ngang bằng thép corten. Hơn 30 tấn thép được cắt bằng laser tại nhà máy Cravero, mỗi mảnh đều được đánh số nhằm phục vụ cho việc lắp ráp chính xác.
Công đoạn gia công kéo dài khoảng bảy tuần, tiếp theo là ba tuần hàn sơ bộ các nhóm lớp cùng hơn 2.000 thanh đệm và thêm một tuần để sắp xếp, tổ chức lại toàn bộ thành phần. Vào ngày thi công, công trình được dựng hoàn chỉnh chỉ trong vòng một ngày, bắt đầu từ sáng sớm và hoàn thành trước buổi tối. Các lớp thép được ghép trực tiếp trên nền móng bê tông, cố định bằng bu-lông và hàn điểm để đảm bảo độ ổn định.
Tác phẩm như một trò chơi thị giác, tùy thuộc vào góc nhìn của người xem mà nhà thờ sẽ hòa tan một phần hoặc toàn bộ vào cảnh quan xung quanh hay cũng có thể là một khối công trình rắn chắc, đồ sộ. Nhìn gần nhà thờ có hình dáng chắc chắn được bao bọc bởi các lớp thép giao nhau, từ xa nhà thờ tựa như một ảo ảnh, với những ‘dòng kẻ’ trôi nổi giữa không gian.
Điều này, tạo nên cho người xem cảm giác như không gian công trình và cảnh quan xung quanh hòa quyện vào nhau, tạo nên một trải nghiệm thị giác tuyệt vời nhưng vẫn mang đậm tính nghệ thuật.
Ngắm nhìn tác phẩm, ta không chỉ quan sát những yếu tố như kiến trúc, tỷ lệ hay mặt bằng, mà nó vượt ra ngoài giới hạn kiến trúc truyền thống. Người xem phải lắng đọng, ngắm nhìn, suy ngẫm, nhìn vào bên trong để có được những cảm nhận nghệ thuật độc nhất cho mình.
Nhiều người chia sẻ rằng họ cảm nhận được sự yên tĩnh, tách biệt với thực tại, trong khi gợi mở những suy nghĩ sâu sắc về đức tin, không gian và cái nhìn cá nhân. Mỗi góc nhìn lại mang đến một cảm giác khác nhau, khiến công trình trở thành điểm dừng chân lý tưởng cho những ai yêu nghệ thuật, kiến trúc và sự chiêm nghiệm.
‘Reading Between the Lines’ – Một ý niệm khác về kiến trúc
‘Reading Between the Lines’ khiến người xem phải dùng cả tâm trí để cảm nhận, phải đổi nhiều góc độ khác nhau để ‘đọc’ được hết không gian xung quanh thông qua những ‘đường kẻ’ của kiến trúc.
Tác phẩm phá vỡ những định kiến truyền thống về kiến trúc, mở ra một chiều hướng mới trong kiến trúc đương đại nhà thờ này không có một chức năng tôn giáo cụ thể, mà nhấn mạnh trải nghiệm thị giác, tạo nên không gian thiền định với mục đích để chiêm nghiệm nhìn nhận về vai trò và sự hiện diện của nhà thờ trong đời sống hiện đại của con người, lúc hữu hình lúc vô hình.
Kiến trúc sư Arnout Van Vaerenbergh đã từng chia sẻ trong một bài phỏng vấn: “Kiến trúc và nghệ thuật vốn có mối liên hệ lịch sử sâu sắc. Chúng tôi tiếp tục khai thác sự giao thoa đó – tạo ra những tác phẩm vừa mang hình thức kiến trúc nhưng lại gợi cảm giác mở, tự do.
Một đặc điểm quan trọng là các công trình của chúng tôi thường không phục vụ chức năng rõ ràng, mà tập trung vào trải nghiệm không gian và cách người ta phản ứng, cảm nhận nó”.
Điều này thể hiện rõ sự thay đổi trong nhận thức và nhu cầu sử dụng không gian của con người hiện đại.
Công trình nghệ thuật cũng khơi mở ra câu chuyện về vấn đề những nhà thờ bị bỏ hoang có thể được tái sử dụng. Thay vì để những công trình tôn giáo lỗi thời dần biến mất, chúng có thể được tái sinh như những tác phẩm nghệ thuật công cộng mang tính biểu tượng – vừa giữ lại ký ức văn hóa, vừa tạo ra giá trị thị giác và suy tưởng mới cho cộng đồng hiện đại.
Đây không chỉ là cách bảo tồn vật chất, mà còn là cách hồi sinh tinh thần không gian linh thiêng trong một bối cảnh xã hội mới, cởi mở và đa dạng hơn.
‘Reading Between the Lines’ không chỉ là một công trình kiến trúc mà còn là một trải nghiệm của sự biến đổi, về cách con người cảm nhận thế giới bằng cả trực giác và cảm xúc. Đến đây, ta như bị cuốn vào khoảng trống giữa những lớp thép, trong không gian không có cửa, không có tường kín, mọi thứ hòa cùng thiên nhiên tạo nên một không gian vừa hư vừa thực, cũng chẳng có bất kỳ biểu tượng tôn giáo nào chỉ tồn tại những cảm xúc, sự kết nối sâu sắc với không gian xung quanh.
Khoảnh khắc này là lúc cho những cảm xúc, sự chiêm nghiệm được kết nối với tâm hồn bên trong sâu thẳm mỗi người. Con người ta sẽ chìm trong những tâm tư riêng, cảm nhận mọi thứ đang trôi theo dòng chảy cuộc sống, những thứ đã qua và cả những điều chưa biết.
Mỗi tiếng động, ánh sáng hay cử chỉ nhỏ nhặt lúc này đều như chạm đến những tầng cảm xúc khó gọi tên. Tất cả hòa quyện thành một bản giao hưởng lặng lẽ của ký ức, hy vọng về tương lai sắp đến. Trong khoảnh khắc ấy, ta không chỉ thấy thế giới ngoài kia, mà còn thấy chính mình thật rõ, thật sâu sắc.
Tham khảo
Archdaily
Archixplore
Dezeen
Gijs Van Vaerenbergh
Stylepark
Studio International
Z33
Ảnh: Gijs Van Vaerenbergh
