artLIVE – Ngày 5-4 vừa qua, triển lãm ‘Cái chạm nhẹ’ của họa sĩ Vũ Trung chính thức được khai mạc, chào đón công chúng yêu thích nghệ thuật đến thưởng thức tại không gian Annam Gallery.
Triển lãm Cái chạm nhẹ trưng bày hơn 20 tác phẩm được sáng tác trên chất liệu sơn mài của họa sĩ Vũ Trung. Điều làm cho những bức họa của nam họa sĩ trở nên thêm ấn tượng, ghi điểm trong lòng người thưởng thức là sự nhẹ nhàng, uyển chuyển và bay bổng, tương phản với những đường khắc sơn mài gãy gọn.
Đôi nét về họa sĩ Vũ Trung
Họa sĩ Vũ Trung tên thật là Vũ Đức Trung, sinh năm 1981, hiện anh đang sống và làm việc tại Hà Nội. Ban đầu, văn học chính là niềm đam mê của anh chứ không phải hội họa hay mỹ thuật. Đến năm cuối Trung học Phổ thông, nam họa sĩ mới quyết định đi học vẽ, chọn thi vào Trường Đại học Mỹ thuật công nghiệp Hà Nội.
Sau đó, anh tiếp tục theo học Thạc sĩ và tốt nghiệp vào năm 2007 với chuyên ngành Hội họa tại Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Việc chọn lựa học chuyên sâu hơn về mỹ thuật chính là một cách để anh có thời gian tiếp tục suy nghĩ về hành trình trước mắt. Anh nhận ra rằng hội họa sơn mài là thứ mà anh có thể làm tốt, ít nhất là tốt cho chính bản thân anh.
Lối đi riêng bền bỉ của họa sĩ cuốn hút một chủ gallery người Mỹ bao năm qua; anh là một trong hai họa sĩ sơn mài mà bà dứt khoát phải gặp mỗi khi trở lại Hà Nội, tìm kiếm dư vị mới của hội họa đương đại Việt Nam để giới thiệu tại Hội chợ mỹ thuật Châu Á ở thủ đô nước Anh – London hằng năm.
Tranh của họa sĩ Vũ Trung được các không gian nghệ thuật đương đại trong nước quan tâm như The Factory, Trung tâm nghệ thuật đương đại Vincom. Gần đây nhất, tranh của anh được giới thiệu tại Gate Gate Gallery – không gian nghệ thuật đương đại mới mở ở thủ đô Hà Nội, do một đội ngũ những người Việt trẻ đầu tư tổ chức.
Họa sĩ có triển lãm cá nhân đầu tiên vào năm 2011 mang tên Không có gì mới dưới ánh mặt trời tại Trung tâm mỹ thuật đương đại, Hà Nội. Anh tiếp tục có thêm nhiều triển lãm cá nhân đặc sắc trải dài từ năm 2012 cho đến 2019, như: Thế mà là phong cảnh ư? (Mai Gallery, Hà Nội, 2012), Vùng đất tưởng tượng (Mai Gallery, Hà Nội, 2014), Sự im lặng của những thiên thần (Đông Phong Gallery, Hà Nội, 2016), Sơn mài là sơn mài (Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, Hà Nội, 2018), Những điều vặt vãnh (Đông phong Gallery, Hà Nội, 2019).
Ngoài ra, nam họa sĩ cũng tham gia nhiều triển lãm nhóm, workshop, sự kiện giới thiệu nghệ thuật thị giác Việt Nam ở trong nước và một số nơi trên thế giới, như: Paris – Pháp, Hamburg – Đức, Tongyeong – Hàn Quốc, London – Vương quốc Anh, quận nghệ thuật Chelsea, New York – Hoa Kỳ…
‘Cái chạm nhẹ’ để tạo nên sự khác biệt trong nét truyền thống
Có lẽ, tạo nên một điều gì khác biệt và sáng tạo hơn so với chính mình của thời điểm trước chính là nhu cầu nội tại của những người hoạt động nghệ thuật. Điều này trở nên rõ ràng hơn với họa sĩ Vũ Trung sau chuyến tham quan và trải nghiệm ba tháng tại Trường Mỹ thuật Quốc gia Pháp ở thủ đô Paris – The Ecole nationale des Beaux Arts in Paris, nhờ giải Nhất cuộc thi sáng tác mỹ thuật Ánh mắt trẻ – Jeunes Regards, do Tổng lãnh sự Pháp tại Thành phố Hồ Chí Minh và Hội Mỹ thuật Việt Nam phối hợp tổ chức năm 2005.
Chuyến đi đó đã trở thành chất xúc tác khiến anh nhận ra: một số thành tựu nghệ thuật sơn mài ở Việt Nam trông thật cao vợi, nhưng khi được đặt để cạnh bên những tác phẩm khác trong thế giới nghệ thuật rộng lớn, sự cao vợi ấy dường như chưa lưu dấu gì đáng kể.
Từ đó, anh được thúc đẩy quay trở về thế giới nội tâm mênh mông bên trong chính mình, để tiếp tục khám phá, tiếp tục khai thác và bày tỏ những điều thu lượm được thông qua nghệ thuật. Nam họa sĩ mong muốn sau mỗi lần như vậy, hành trình nghệ thuật của bản thân sẽ hé lộ thêm những góc độ mới mẻ hơn, phong cách cũng được chuyển biến đầy sáng tạo.
Nhìn thoáng qua, sơn mài của họa sĩ Vũ Trung không phải là nơi trình hiện những đổi thay ngoạn mục được hiển lộ trước mắt. Đó lại là những chuyển dời trong khuôn khổ của tấm vóc, từ vuông vức sang tròn, hoặc gấp góc. Sự thay đổi này xuất phát từ khao khát muốn thử thách khả năng quán xuyến trường không gian khác do ảo ảnh tạo nên của họa sĩ.
Những tấm vóc hình tròn gợi nên sự rộng dài và sâu thẳm hơn đến vô tận, khác với sự vuông vức, góc cạnh của vóc chữ nhật hay hình vuông tạo nên cảm giác hữu hạn. Từ đây, nhịp điệu của màu và nét cũng được chuyển hóa, khoáng hoạt và bay bổng hơn.
Hai sắc độ có tần suất xuất hiện dày đặc trong sơn mài của họa sĩ Vũ Trung chính là xanh dương và xanh lục. Nổi bật hơn hẳn chính là màu xanh dương. Nam họa sĩ sử dụng màu xanh này có lúc như một bảng nền, có lúc lại như một sự tô điểm trên bề mặt loang lổ ghi xám.
Kỹ thuật sơn mài được sử dụng hoàn toàn theo lối truyền thống, tuy nhiên, họa sĩ lại phá vỡ hết mảng và hình, để chúng giao hòa tự nhiên giữa sơn ta và các lớp màu chồng lấp nhau. Sau đó, chúng dần dà được bộc lộ ra qua nét mài, tạo nên những không gian ngoài mọi dữ liệu.
Ngắm nhìn những bức họa, người thưởng lãm dễ dàng nhìn thấy một khoảnh khắc tự nhiên nào đó hiển hiện ra trước mắt. Đó có thể là rừng cây, bóng nước, vạt cỏ và hoa dại, cũng có thể chỉ là ảo ảnh hòa trộn giữa thật và mơ, khiến ta cảm thấy một sự quen thuộc, mà cũng lạ lẫm. Nhìn kỹ hơn vào từng điểm màu, người xem sẽ không khó để nhận ra phía sau đó là những điểm màu khác, gợi nét khác, khuyến khích trí tưởng tượng của mỗi người để tự mở ra những vùng không ảnh mới.
Điểm thú vị trong sơn mài của họa sĩ Vũ Trung và làm anh trở nên khác biệt là không “vàng son”. Từ khi còn là sinh viên, anh đã chọn không sử dụng vàng quỳ, nền son đỏ và vỏ trứng. Tuy nhiên, có một cơ may là theo thời gian, nguyên liệu màu khoáng cho sơn mài theo lối truyền thống ngày càng phong phú đa dạng, tạo điều kiện cho mọi họa sĩ chủ động hơn trong việc thể nghiệm bảng màu của riêng mình.
Ngắm nhìn những bức họa, người thưởng lãm dễ dàng nhìn thấy một khoảnh khắc tự nhiên nào đó hiển hiện ra trước mắt.
Xuyên suốt hành trình học hỏi và thực hành nghệ thuật, nam họa sĩ đã nhiều lần thử thoát ra khỏi sức hấp dẫn của sơn mài. Đồng thời, anh cũng nỗ lực thoát khỏi những thách thức của nó dành cho cá nhân anh trong việc đi qua giới hạn của sự quen thuộc.
Anh thử nghiệm nghệ thuật sắp đặt, vẽ tranh sơn dầu, nhưng cuối cùng, sơn mài vẫn là nơi duy nhất khiến anh cảm thấy bình tâm khi đi cùng. Sự bình tâm ấy đã phần nào được thể hiện trong từng nét, từng điểm màu trên tranh của anh, tạo nên những khoảng lặng thi vị trước mắt mỗi người xem.
Tranh của anh không có xu hướng diễn giải hay kể tả, mỗi bức sơn mài như là phân mảnh từ một hiện thực huyền ảo mà họa sĩ muốn thể hiện, ở đó chứa đựng nguồn năng lượng thẩm mỹ chờ người xem tiếp nhận, cộng hưởng và cùng tạo nên những huyền ảo độc đáo khác.
Triển lãm Cái chạm nhẹ của họa sĩ Vũ Trung chào đón công chúng thưởng lãm từ ngày 6-4 cho đến hết ngày 5-5-2024, tại không gian nghệ thuật Annam Gallery – 371/4 Hai Bà Trưng, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh.
Ảnh: Annam Gallery.
