artLIVE – Ngày 19/2 vừa qua, Viện Pháp tại Việt Nam đã có buổi gặp gỡ báo chí về chương trình nghệ sĩ lưu trú sáng tác Villa Saigon 2025 tại Dinh Thự Pháp.
Thông qua chương trình lưu trú ‘Villa Saigon’, Viện Pháp tại Việt Nam mong muốn tạo ra cầu nối giữa sáng tạo đương đại của Pháp và bối cảnh văn hóa Việt Nam. Mỗi năm, chương trình tiếp đón các nghệ sĩ Pháp đến sáng tác và phát triển dự án sáng tạo cùng với đối tác văn hóa tại địa phương.
Năm 2025, Viện Pháp tại Việt Nam giới thiệu 8 dự án nghệ thuật của 10 nghệ sĩ đoạt giải tham gia chương trình của năm. Trong đó, 7 dự án sẽ được phát triển tại TP.HCM và 1 dự án tại Hà Nội. Những dự án này bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau: 2 dự án về nghệ thuật thị giác, 4 dự án văn học (tiểu thuyết, truyện tranh, tiểu thuyết đồ họa), 1 dự án về nhiếp ảnh và 1 về âm nhạc.
Dự án ‘Héritages Nacré‘
Dự án lưu trú sáng tác ‘Héritages Nacré’ (tạm dịch: Di sản nghề khảm xà cừ), lưu trú dự kiến từ 10/01 – 12/03/2025, thuộc lĩnh vực nghệ thuật thị giác. Được thực hiện bởi Amalgame Studio (Emmie Mai Linh Massias và Marine Col), dự án nhằm khám phá và tái hiện truyền thống chế tác đồ nội thất từ xà cừ tại Việt Nam, kết hợp giữa tay nghề thủ công chuyên nghiệp với sản xuất công nghiệp địa phương.
Bằng cách đưa chất liệu xà cừ vào các vật liệu thủ công và công nghiệp, hai nghệ sĩ không chỉ khơi gợi lại một ngành nghề từng chịu ảnh hưởng của thời kỳ Pháp thuộc, mà còn góp phần tôn vinh và khẳng định bản sắc văn hóa Việt Nam.
Vận dụng kỹ thuật đương đại, họ mang đến một góc nhìn mới về nghề khảm xà cừ, làm nổi bật sự tinh xảo và sức sống bền bỉ của nghề truyền thống. Dự án như thổi một luồng sinh khí mới vào di sản Việt Nam, vượt qua những khuôn mẫu mỹ nghệ quen thuộc, giúp văn hóa bản địa tiếp tục phát triển trong dòng chảy đương đại.
Dự án ‘Rau răm’
Dự án ‘Rau răm’ được lưu trú dự kiến từ 11/02 – 10/03/2025, thuộc lĩnh vực âm nhạc do 2 nghệ sĩ thanh nhạc Violaine Lochu và nghệ sĩ đàn gambist Marie-Suzanne de Loye thực hiện.
Dự án này hướng đến việc khám phá khái niệm chữa lành cá nhân và cộng đồng, thông qua nghiên cứu mối liên hệ giữa y học cổ truyền (đông y), thực hành tôn giáo với truyền thống truyền miệng và âm nhạc.
Dự án ‘La relation de I’homme à l’animal au Vietnam‘
Dự án lưu trú sáng tác La relation de I’homme à l’animal au Vietnam (tạm dịch ‘Mối quan hệ giữa con người và động vật tại Việt Nam’) thuộc thể loại nhiếp ảnh sẽ được lưu trú dự kiến từ 15/02 – 15/04/2025.
Dự án này tập trung khám phá mối quan hệ đa dạng và phức tạp giữa con người và động vật, đồng thời tìm hiểu tầm quan trọng về sự chung sống hài hòa giữa hai bên. Trong suốt 8 tuần, tại sông Mekong và Hà Nội, từ thành thị đến nông thôn, dự án sẽ làm sáng tỏ nhiều khía cạnh của mối liên kết này qua góc nhìn nghệ thuật. Hình ảnh động vật gắn bó với con người—từ vai trò lao động đến thú cưng trong đời sống hằng ngày—sẽ được tái hiện một cách sinh động. Nghệ sĩ cũng sẽ khai thác thêm ý nghĩa tôn giáo, biểu tượng văn hóa và các nghi lễ truyền thống liên quan đến động vật, mang đến một góc nhìn sâu sắc về mối quan hệ bền chặt này.
Dự án ‘Trois soeurs et un enterrement‘
Khác với những dự án trước, ‘Trois sœurs et un enterrement‘ (tạm dịch: Ba chị em và một đám tang) là một tác phẩm văn học do Anna Moï chắp bút, với thời gian lưu trú sáng tác dự kiến từ 29/04 – 27/06/2025.
Tác phẩm thuộc thể loại bi hài kịch, xoay quanh những vấn đề về danh tính, mối quan hệ chị em, sự dịch chuyển, cùng những khác biệt về giới tính và văn hóa trong cả cuộc sống, tạo nên một góc nhìn vừa sâu sắc, vừa châm biếm nhưng đầy tinh tế.
Dự án ‘Avoir la pulpe des doigts au dessin fleuri‘
Dự án ‘Avoir la pulpe des doigts au dessin fleuri’ (tạm dịch: Có hoa tay) do nghệ sĩ Karine BONNEVAL thực hiện, thuộc lĩnh vực nghệ thuật thị giác, sẽ được lưu trú dự kiến từ 29/04 – 27/06/2025.
Trong dự án này, nghệ sĩ sẽ thu thập hoa tại TP.HCM và nhận hoa quyên góp từ người dân, sau đó bằng bằng một kỹ thuật sắc ký để chiết xuất màu sắc tự nhiên từ cánh hoa, lưu giữ những gam màu tinh túy nhất của thiên nhiên.
Những tấm giấy thấm màu sẽ được cắt tỉa thành hình cành lá và kết hợp với chuông gió gốm làm từ đất sét địa phương. Mỗi chiếc chuông mang dáng vẻ của một cánh hoa, cùng nhau tạo nên một bức tranh ba chiều sống động về thành phố. Khi gió thổi qua, chúng ngân vang giai điệu của đất trời, cất lên sắc màu và hình dáng như một lời tri ân gửi đến thiên nhiên và con người.
Dự án ‘Underground folks‘
Dự án ‘Underground Folks’ (tạm dịch: Cộng đồng Underground), do nghệ sĩ Inès Rousset thực hiện, thuộc thể loại văn học và dự kiến lưu trú từ 10/06 – 09/08/2025.
Đây là một dự án truyện tranh ghi lại hành trình phát triển của dòng nhạc underground tại Việt Nam, đặc biệt là nhạc folk (dân gian). Nghệ sĩ mong muốn gặp gỡ những người làm việc tại Bình Minh Jazz Club – câu lạc bộ jazz lâu đời nhất Hà Nội, nơi cô từng dự khán một buổi hòa nhạc khi thực tập tại đây.
Là một nghệ sĩ chơi bass, cô xem âm nhạc như một nguồn cảm hứng quan trọng cho công việc vẽ minh họa và sáng tác. Sau khi xem bộ phim tài liệu ‘Hanoi Awakening: The Rise of Underground Music in Vietnam’ của Toy Dobson, cô ấp đã ủ mong muốn kể lại câu chuyện của riêng mình qua từng trang truyện tranh.
Dự án ‘Ma Tonkinoise’
Dự án ‘Ma Tonkinoise’ (tạm dịch: Tiếng Bắc Kỳ của tôi) do nghệ sĩ Hanae Bossert thực hiện, thuộc thể loại văn học và dự kiến lưu trú từ 10/09 – 09/11/2025.
Tác phẩm là một tiểu thuyết đồ họa hư cấu, lấy cảm hứng từ câu chuyện gia đình và hành trình của người bà của nghệ sĩ. Bà tên Tan, sinh tại Hải Phòng vào những năm 1930, kết hôn với một người lính Pháp và sang Pháp năm 1955.
Mạch truyện đan xen giữa Việt Nam thế kỷ trước – nơi bà Tan lớn lên với nước Pháp hiện đại – nơi cháu gái bà bắt đầu hành trình khám phá quá khứ của bà.
Cuốn tiểu thuyết này giúp người đọc khám phá sâu hơn về bản sắc, sự tha hương và sự kế thừa, đồng thời hé lộ mối liên kết chặt chẽ giữa câu chuyện cá nhân và những biến động của lịch sử
Dự án ‘Futurs Submergés’
Dự án ‘Futurs Submergés‘ (tạm dịch: Tương lai chìm đắm) do nghệ sĩ Paul REY thực hiện, thuộc thể loại văn học và sẽ được dự kiến lưu trú từ 10/09 – 09/11/2025
Đây là một dự án truyện tranh khoa học viễn tưởng khám phá tác động của biến đổi khí hậu tại Việt Nam, đặc biệt là đồng bằng sông Cửu Long.
Với đường bờ biển dài và thường xuyên hứng chịu bão, lũ, xói mòn, Việt Nam là một trong những quốc gia dễ bị tổn thương nhất trước biến đổi khí hậu. Điều này khiến nghệ sĩ xem đây như một bối cảnh lý tưởng để nghiên cứu các ý tưởng khoa học viễn tưởng như môi trường sống, đô thị hóa, công nghệ, lối sống sẽ thay đổi ra sao trong tương lai?
Để xây dựng một thế giới giả tưởng chân thực, nghệ sĩ tìm đến các nhà khoa học, thu thập dữ liệu từ nhiều góc độ. Tác phẩm không đi theo lối mòn hậu tận thế quen thuộc mà mở ra những viễn cảnh khác biệt, vừa mới lạ vừa đáng suy ngẫm.
Nhìn chung, 8 dự án lưu trú sáng tác của chương trình lưu trú Villa Saigon 2025 lần này mang đến góc nhìn đa chiều về nghệ thuật, văn hóa và xã hội Việt Nam. Từ di sản truyền thống, âm nhạc underground đến bản sắc và biến đổi khí hậu, mỗi dự án đều đối thoại sâu sắc với bối cảnh địa phương, phản ánh thực tại và mở ra những hướng đi mới cho nghệ thuật đương đại.
Nguồn ảnh: Viện Pháp Thành phố Hồ Chí Minh
