artLIVE – Frida Kahlo chạm đến trái tim người xem bằng những nét vẽ táo bạo, trần trụi và siêu thực, phản chiếu một cuộc đời đầy tổn thương, khát vọng tự do và bản lĩnh vượt lên số phận.
Frida Kahlo là một trong những biểu tượng nghệ thuật vĩ đại nhất thế kỷ 20, đồng thời là gương mặt tiêu biểu của mỹ thuật Mexico. Cô sinh ngày 6 tháng 7 năm 1907 tại Coyocoan, Thành phố Mexico.
Frida mang dòng máu đa văn hóa: cha là người Đức, một nhiếp ảnh gia nhập cư đến Mexico, kết hôn với mẹ cô – bà Matilde, người lai giữa thổ dân châu Mỹ và Tây Ban Nha và cô là con thứ ba trong bốn chị em gái.
Từ nhỏ, Frida đã phải đối mặt với bệnh tật. Năm lên sáu, cô mắc bại liệt và nằm liệt giường suốt chín tháng, để lại di chứng khiến chân phải teo nhỏ và yếu hơn bên trái. Không chỉ chịu đựng nỗi đau thể xác, Frida còn phải đối mặt với những khủng hoảng tâm lý. Nhiều tài liệu sau này cho rằng cô từng sống chung với chứng trầm cảm và rối loạn tâm thần kéo dài, điều đó bắt nguồn từ tuổi thơ bệnh tật, những cú sốc tinh thần và các tai nạn nghiêm trọng về sau. Chính những trải nghiệm ấy đã hình thành nên một phong cách nghệ thuật độc đáo, giàu cảm xúc và chiều sâu nội tâm.
Frida Kahlo – Nghệ thuật của những vết thương
Tranh của cô là sự hòa trộn giữa hiện thực và siêu thực, nơi nỗi đau, sự mất mát và cái chết hiện lên chân thật nhưng được bao bọc bởi những biểu tượng kỳ ảo, thần thoại và hình ảnh ẩn dụ mạnh mẽ.
Đặc biệt, điều khiến tranh của cô trở nên khác biệt không chỉ nằm ở kỹ thuật hay hình ảnh, mà còn ở câu chuyện đời ẩn sau mỗi tác phẩm. Đó là hành trình tìm kiếm tự do, khát vọng giải thoát và lòng can đảm đối diện với nỗi đau sâu thẳm trong chính tâm hồn cố họa sĩ.
Frida Kahlo – Một cơ thể tan vỡ
Để giấu đi phần cơ thể khiếm khuyết, Frida thường chọn mặc quần dài hoặc những chiếc váy truyền thống Mexico rực rỡ. Dáng đi khập khiễng khiến cô trở nên khác biệt và cũng vì thế, Frida từng bị bạn bè trêu chọc, xa lánh trong suốt thời thơ ấu.
Tuy nhiên, biến cố nghiêm trọng nhất trong đời cô xảy ra vào năm 1925. Trên đường đi học về cùng bạn trai, chiếc xe buýt chở họ bị đâm bởi một xe điện. Frida may mắn sống sót nhưng gặp chấn thương rất nặng: một thanh sắt đâm xuyên qua vùng xương chậu và nhiều vị trí khác trên cơ thể cô bị gãy, bao gồm chân, xương sườn và xương đòn. Tai nạn ấy đã khiến cô phải trải qua hàng chục ca phẫu thuật và chịu đựng cơn đau thể xác kéo dài suốt phần đời còn lại.
Bởi thế, mỗi tác phẩm sau đây chính là tiếng vọng từ những tổn thương mà cô đã trải qua.
Đau đớn và nghệ thuật
Sau tai nạn, Frida Kahlo phải nằm bất động suốt nhiều tháng, toàn thân được bó nẹp để cố định xương. Trong khoảng thời gian tưởng chừng như bế tắc ấy, hội họa đã trở thành lối thoát duy nhất của cô. Cha đưa cho cô hộp màu cũ, mẹ gắn một tấm gương lên trần giường để cô có thể nhìn thấy chính mình mỗi ngày. Trong nỗi cô đơn và những cơn đau âm ỉ, Frida bắt đầu vẽ và điều đầu tiên cô chọn để ghi lại, chính là khuôn mặt mình. Cô từng nói: “Tôi vẽ chân dung tự họa vì tôi thường xuyên cô đơn và tôi là người tôi biết rõ nhất.”
Với Frida, hội họa không đơn thuần là sáng tạo, mà là cách cất lên tiếng nói từ nỗi đau cả thể xác lẫn tinh thần. Bức ‘The Broken Column’ là minh chứng rõ rệt: cơ thể cô hiện lên như đã vỡ vụn, chỉ còn được giữ lại bởi một chiếc nẹp kim loại. Những chiếc gai nhọn đâm xuyên qua da thịt, gương mặt cô lạnh lùng nhưng nước mắt vẫn lặng lẽ rơi, khắc họa hình ảnh tượng trưng cho sự tổn thương sâu sắc từ trong ra ngoài.
Bức ‘Without Hope’ (Không còn hy vọng) là một trong những bức tranh ám ảnh nhất của Frida Kahlo, được vẽ trong giai đoạn cô kiệt sức sau những lần phẫu thuật liên tiếp. Cô buộc phải ăn để duy trì sự sống, dù cơ thể gần như không còn tiếp nhận được.
Trên giường bệnh, Frida nằm bất động, phía trên là chiếc giá đỡ bằng gỗ treo một cái phễu lớn, bên trong chất đầy thức ăn, lột tả cảm giác như đang bị dồn ép, tra tấn. Đôi mắt cô hướng thẳng về phía người xem như một lời cầu cứu tuyệt vọng.
Bức ‘The Wounded Deer’, được vẽ sau một ca phẫu thuật thất bại khác, Trong tranh, Frida hóa thân thành một con nai nhỏ, mang khuôn mặt chính mình bị bắn bởi chín mũi tên. Cảnh vật xung quanh hoang vu, trống rỗng, phản chiếu cảm giác cô lập, yếu đuối. Một số người cho rằng bức tranh này không chỉ nói về nỗi đau thể xác, mà còn ẩn chứa nỗi tổn thương trong cuộc hôn nhân nhiều sóng gió giữa cô và Diego Rivera.
Diego Rivera – họa sĩ người Mexico, là một biểu tượng của nghệ thuật thế kỷ 20 với sự nghiệp kéo dài suốt 50 năm từ 1907 đến 1957. Năm 1929, ông kết hôn với Frida Kahlo. Từ năm 1930 đến 1933, hai vợ chồng cùng du hành sang Hoa Kỳ, nơi Rivera thực hiện nhiều tác phẩm quy mô lớn, đánh dấu bước tiến quan trọng trong sự nghiệp quốc tế của ông.
Đổ vỡ và tình yêu
Cuộc hôn nhân giữa Frida Kahlo và Diego Rivera từng được ví như ngọn lửa lớn: rực rỡ, mãnh liệt nhưng cũng dễ dàng rạn nứt. Năm 1934, Frida phát hiện Diego ngoại tình với chính em gái ruột của mình, một cú sốc tinh thần lớn đối với cô. Sau đó, họ ly thân rồi ly hôn, để lại trong Frida một vết thương không dễ lành.
Tác phẩm ‘A Few Small Nips’ (Vài nhát dao nhỏ) ra đời từ một vụ án có thật: một người đàn ông giết vợ rồi lạnh lùng biện minh trước tòa rằng “chỉ là vài nhát dao nhỏ”. Frida lấy câu chuyện ấy làm ẩn dụ cho chính mình, người phụ nữ bị “đâm” không phải bằng lưỡi dao, mà bằng vô số vết cứa vô hình từ người cô yêu thương nhất. Và cũng như kẻ sát nhân kia, Diego dường như chẳng bao giờ nhận ra mức độ tổn thương mình đã gây ra.
Sau cuộc chia tay, Frida vẽ ‘The Two Fridas’ (Hai Frida), một chân dung kép mô tả hai phiên bản song song của chính cô. Một Frida trong chiếc váy trắng châu Âu, trái tim lộ ra, rỉ máu, động mạch bị cắt đứt. Người còn lại mặc trang phục Tehuana truyền thống, trái tim nguyên vẹn, tay cầm bức chân dung nhỏ của Diego.
Hai người ngồi cạnh nhau, nắm tay nhau, được nối bằng mạch máu – một sợi liên kết mong manh giữa đau khổ và tình yêu chưa nguôi ngoai. Bức tranh thể hiện sự giằng xé nội tâm giữa một Frida bị bỏ rơi và một Frida vẫn cố níu giữ người đàn ông từng khiến cô tổn thương sâu sắc.
Dù sau này có những mối quan hệ khác, Frida vẫn quay về với Diego, tái hôn vào năm 1940. Họ sống bên nhau cho đến cuối đời. Đó là một tình yêu đầy mâu thuẫn, vừa say mê, vừa mệt mỏi, nhưng cũng là nguồn cảm hứng bất tận mà Frida đã chuyển hóa thành những tác phẩm mang đầy cảm xúc, nỗi đau và bản lĩnh của một trái tim không ngừng khao khát được yêu và sống.
Tham khảo:
fridakahlo.org
dailyartmagazine.com
