artLIVE – Ai có thể ngờ, ẩn sau tâm thức của một kẻ từng mang danh tội phạm lại là một thiên tài hội họa lẫy lừng? Caravaggio đã làm nên điều đó tại Rome (Ý), nơi để lại dấu ấn sâu sắc trong suốt cuộc đời ông.
Caravaggio, tên khai sinh là Michelangelo Merisi, sinh năm 1571 tại một thị trấn nhỏ cùng tên gần Milan. Ông đến Rome khoảng năm 1592, mang theo hoài bão của một nghệ sĩ trẻ. Ông đã sống, sáng tạo cũng như nếm trải không ít bão giông trong suốt 14 năm ở đây.
Chính sự hỗn loạn của Rome thời ấy đã mài giũa tài năng thiên bẩm trong ông, vừa dẫn ông tới chuỗi bi kịch không lối thoát. Hồ sơ tư pháp của Caravaggio đầy rẫy những vụ ẩu đả, bị bắt giữ và một vụ án mạng khiến ông buộc phải sống lưu vong, nhưng cũng chính tại Rome, ông đã khơi mào cho một cuộc cách mạng trong hội họa.
Caravaggio là người đi đầu trong phong cách tenebrism – phong cách hội họa nổi bật của thời kỳ Baroque (thế kỷ 17), gây ấn tượng mạnh bằng việc khai thác sự đối lập dữ dội giữa ánh sáng chói lòa và bóng tối sâu thẳm, để ánh sáng chói lòa xé toạc màn đêm, khắc họa cảm xúc con người đến tận cùng.
Những cảnh Kinh Thánh trong tranh ông không hào nhoáng hay huyền ảo, mà trần trụi, gai góc với những gương mặt khắc khổ, bàn chân lấm bụi và cử chỉ mạnh mẽ như bước ra từ đời thường. Nhiều kiệt tác ấy vẫn còn hiện diện tại Rome như những minh chứng sống động cho một nghệ sĩ đã dâng trọn cả tài năng lẫn linh hồn mình cho nghệ thuật.
Dưới đây là 10 bức tranh bạn không thể bỏ lỡ khi du lịch đến đến Rome (Ý):
Sick Young Bacchus (1593 – 1594)
Sick Young Bacchus là một trong những tác phẩm đầu tay của Caravaggio, được cho là chân dung tự họa mà ông vẽ bằng cách soi gương. Tác phẩm ra đời trong những năm đầu Caravaggio sống ở Rome, phản ánh thể trạng yếu ớt của ông sau sáu tháng nằm viện.
Trong tranh, hình ảnh chàng trai trẻ hiện lên với dáng vẻ mệt mỏi, nước da xanh xao, khuôn mặt nhăn nhó và cái đầu nghiêng lệch, tương phản mạnh mẽ với chùm nho tươi mọng căng tràn sức sống trên tay anh.
Bức tranh này đánh dấu bước khởi đầu cho phong cách nghệ thuật độc đáo của Caravaggio, thể hiện ảnh hưởng rõ nét của chủ nghĩa tự nhiên Lombard và kỹ thuật chiaroscuro — nghệ thuật tương phản mạnh giữa ánh sáng và bóng tối.
Judith Beheading Holofernes (1599)
Bức tranh này được xem là đỉnh cao của nghệ thuật Baroque, tái hiện khoảnh khắc kinh hoàng khi Judith – nữ anh hùng trong Kinh Thánh ra tay sát hại viên tướng Holofernes của đế chế Assyria. Caravaggio khắc họa cảnh máu me bùng nổ bằng một chủ nghĩa hiện thực lạnh lùng đến tàn nhẫn, đối lập hoàn toàn với vẻ điềm tĩnh nhưng căng thẳng của Judith, đôi lông mày nhíu chặt như hé lộ những giằng xé sâu kín trong lòng.
Bên cạnh cô, người hầu gái già nua với gương mặt nhăn nheo, khắc khổ lặng lẽ quan sát, ánh mắt ánh lên sự hài lòng tàn nhẫn. Trong khi đó, cơ thể Holofernes quặn thắt, miệng há hốc trong khoảnh khắc cuối cùng của sự sống.
Hình ảnh chân thực, dữ dội này khiến bức tranh khác biệt hoàn toàn so với những cảnh hành quyết cao quý thường thấy trong nghệ thuật Phục hưng.
Jupiter, Neptune and Pluto (1597)
Đây là bức tranh tường duy nhất còn được biết đến của Caravaggio, đặc biệt được ông thực hiện bằng sơn dầu trên nền thạch cao thay vì kỹ thuật bích họa truyền thống.
Tác phẩm được Hồng y Francesco Maria del Monte đặt vẽ cho phòng nghiên cứu riêng tại Villa Aurora, là một dinh thự xa hoa từ thế kỷ 16 nằm giữa lòng Rome (Ý).
Bức tranh là một ẩn dụ về thuật giả kim: Sao Mộc tượng trưng cho không khí và lưu huỳnh, Sao Hải Vương đại diện cho nước và thủy ngân còn Sao Diêm Vương gắn với đất và muối.
Ánh sáng rực rỡ từ Sao Mộc tương phản với bóng tối u ám của thế giới ngầm nơi Sao Diêm Vương ngự trị, trong khi Sao Hải Vương trôi lơ lửng giữa hai thái cực, tượng trưng cho sự biến đổi linh hoạt của vật chất.
Kỹ thuật rút ngắn táo bạo khiến các vị thần trông như đang trôi nổi ngay phía trên đầu người xem, tạo cảm giác sống động mạnh mẽ. Đây là một minh chứng hiếm hoi cho tài năng của Caravaggio vượt ra ngoài những bức tranh sơn dầu truyền thống.
Tuy nhiên, số phận của tác phẩm vẫn bấp bênh vì những tranh chấp pháp lý kéo dài liên quan đến quyền sở hữu căn biệt thự Villa Aurora.
The Entombment of Christ (1600–1604)
Bức tranh bàn thờ này được xem là một trong những kiệt tác vĩ đại nhất của Caravaggio, đánh dấu đỉnh cao trong giai đoạn trưởng thành nghệ thuật của ông.
Tác phẩm ban đầu được ủy quyền cho nhà thờ Chiesa Nuova nhưng sau nhiều biến động lịch sử, nó đã quay trở về từ Pháp và hiện được lưu giữ tại triển lãm Pinacoteca Vatican từ năm 1817. Khác với những hình ảnh truyền thống về việc chôn cất Chúa Kitô, thường đặt Ngài trong ngôi mộ, nhưng Caravaggio đã chọn mô tả thân xác Chúa nằm trên phiến đá trước khi thực hiện nghi thức xức dầu thơm và quấn vải liệm trước khi chuẩn bị mai táng. Quyết định này khiến cảnh tượng trở nên gần gũi hơn, đầy tính hiện thực và xúc cảm mạnh mẽ.
Nhân vật Ni-Cô già nua với thân hình vạm vỡ, gắng sức nâng cơ thể bất động của Chúa, trong khi phía trên là những khuôn mặt đau đớn, tuyệt vọng nổi bật là Đức Mẹ Maria như lặng đi trong nỗi buồn.
Tất cả đều được Caravaggio đẩy đến cực độ bằng nghệ thuật tương phản sáng tối Chiaroscuro, khiến từng đường nét, từng xúc cảm như bừng sáng giữa bóng tối nặng trĩu.
Bố cục chéo mạnh mẽ cùng chuyển động tự nhiên của các nhân vật làm nổi bật chất nhân văn trong tác phẩm, đây cũng là một đặc điểm đã ảnh hưởng sâu sắc đến các bậc danh họa sau này như Rubens và Cézanne.
John the Baptist, Youth with Ram (1602)
Bức chân dung độc đáo này về Thánh Gioan Tẩy Giả được phủ đầy sắc thái biểu cảm. Hình ảnh con cừu đực, biểu tượng đồng thời của sự hy sinh và dục vọng tạo nên một lớp nghĩa mơ hồ, tiếp tục thách thức những quy ước tôn giáo truyền thống.
Thân hình trẻ trung, dẻo dai của Gioan tắm trong ánh sáng vàng ấm, toát lên một vẻ quyến rũ mạnh mẽ. Thế nhưng, đôi mắt trầm buồn của ông lại hé lộ một chiều sâu nội tâm như thể ông đang linh cảm về số phận bi thương đang chờ đợi chính bản thân mình.
Một số học giả cho rằng Caravaggio đã tinh tế châm biếm những bức tranh khỏa thân lý tưởng hóa của Michelangelo tại Nhà nguyện Sistine. Nếu như Michelangelo thường vẽ các nhân vật với hình dáng hoàn hảo, thì Caravaggio lại chọn cách khắc họa chúng một cách thực tế, đôi khi thô mộc và trần trụi.
Caravaggio đã vẽ ít nhất tám phiên bản về Thánh Gioan Tẩy Giả, mỗi bức là một góc nhìn khác nhau về thân phận và nhân cách của vị thánh này. Hiện tại, bảo tàng nghệ thuật Musei Capitolini (Ý) cũng đang lưu giữ một bức tranh khác về Thánh Gioan, được cho là do chính tay Caravaggio thực hiện.
Tham khảo:
theartnewspaper.com
art-facts.com
