artLIVE – The Four Seasons – Le quattro stagioni trong tiếng Ý là nhóm bốn bản hòa tấu violin của nhà soạn nhạc Antonio Vivaldi, mỗi bản mang đến nét đặc trưng cho bốn mùa trong năm.
Lấy cảm hứng từ những bức tranh phong cảnh của họa sĩ người Ý Marco Ricci, Vivaldi đã sáng tác Bốn mùa vào khoảng giữa năm 1720 và 1723, và phát hành tại Amsterdam vào năm 1725, trong một bộ mười hai bản hòa tấu có tựa đề Il cimento dell’armonia e dell’inventione. Bốn Mùa (Le quattro stagioni) bao gồm bốn bản hòa tấu Xuân, Hạ, Thu, Đông, mỗi bản ở một hình thức riêng biệt chứa ba chuyển động với tiết tấu theo thứ tự: khoan thai, chậm, nhanh đặc trưng của thể loại concerto.
Nhà soạn nhạc đại tài
Antonio Lucio Vivaldi là một nghệ sĩ vĩ cầm và là nhà soạn nhạc vĩ đại. Ông sinh năm 1678 tại Venice, Ý và mất năm 1741 tại Viên, Áo.
Ông đã để lại cho nền âm nhạc thế giới nhiều tác phẩm đặc sắc, là tượng đài của hình thức concerto. Đây là một thể loại hòa tấu nhạc cổ điển, thường gồm 3 chương với nhịp điệu: khoan thai, chậm, nhanh. Trong đó nhạc cụ độc tấu có thể là piano, violin, cello hay sáo được bè đệm bởi một dàn nhạc giao hưởng hoặc một ban hòa nhạc.
Bộ bốn bản giao hưởng đại diện cho bốn mùa
The Four Seasons – Bốn Mùa là tác phẩm concerto nổi tiếng nhất của Vivaldi. Ông đã cho ra mắt bản hòa tấu kèm theo những bài thơ với mục đích làm rõ thông điệp trong âm nhạc của ông.
Thông qua bộ bốn bản hòa tấu này, Vivaldi đã tiên phong trong việc làm programmatic music – tạm dịch là âm nhạc chương trình, một nhạc phẩm có yếu tố kể chuyện. Kể từ thời điểm phát hành, các nhà âm nhạc học đánh giá Bốn Mùa của Vivaldi là một trong những tác phẩm programmatic music táo bạo nhất từng được viết trong thời kỳ Baroque.
Khung cảnh và câu chuyện riêng trong bốn bản nhạc
Khi bạn nghe từng phần của Bốn Mùa, cách Vivaldi miêu nỗ lực để liên kết âm nhạc của mình với nội dung các bài thơ mượt mà như đã chuyển trực tiếp các dòng thơ thành âm nhạc. Các hiện tượng tự nhiên, hoạt động của chủ thể trong bài thơ cũng được gợi lên sinh động và chân thật qua từng mùa.
Xuân (Concerto No.1 cung Mi trưởng)
Bản hòa tấu đầu tiên của The Four Seasons đã mở ra khung cảnh mùa xuân có tiếng chim hót hân hoan, những dòng suối chảy róc rách cùng với tiếng rì rào nhẹ nhàng khi gió thổi; và rồi, sấm sét xuất hiện để báo trước cơn mưa xuân. Khi giông gió lặng đi, những con chim nhỏ lại cất tiếng hót du dương.
Giờ đây, trên đồng hoa, người chăn dê đang ngủ cùng chú chó trung thành bên cạnh trong tiếng rì rào khe khẽ của lá cây. Trước âm thanh tiếng kèn lễ hội, khung cảnh vị nữ thần và những người chăn cừu nhảy múa dưới mái nhà thân yêu của họ, chào đón sự xuất hiện rạng rỡ của mùa xuân.
Hạ (Concerto No.2 cung Sol thứ)
Trong cái nóng như thiêu đốt của đất trời, con người và đàn gia súc mòn mỏi, cây thông bốc cháy, chim cu, chim gáy và chim kim oanh cất tiếng hót. Âm nhạc tươi sáng chuyển sang kịch tính khi làn gió tây “Zephyr” đang nhẹ nhàng thổi, nhưng gió bắc “Boreas” bất ngờ lao đến tranh giành khoảng không.
Người chăn cừu cất tiếng khóc khi nhận thấy sự đe dọa khủng khiếp từ cơn bão. Anh ta bị nỗi sợ hãi về tia chớp, sấm sét và bầy ong bắp cày đe dọa. Sự kiêu hãnh của con người dường như bị dập tắt bởi sự phẫn nộ của thiên nhiên.
Thu (Concerto No. 3 cung Fa trưởng)
Âm sắc sang trọng, hân hoan như miêu tả những người nông dân ăn mừng mùa màng bội thu bằng những điệu múa và bài hát. Sau khi chuốc say bằng rượu nho của thần Bacchus, họ chọn kết thúc niềm vui bằng một giấc ngủ. Không khí dễ chịu nhẹ nhàng khiến tất cả nhảy múa và ca hát; đây là mùa mời tất cả mọi người đến với những thú vui ngọt ngào của giấc ngủ yên bình.
Một buổi đi săn diễn ra vào lúc bình minh, người thợ săn lên đường với tù và, súng và chó săn. Họ lần theo dấu vết của con mồi đang chạy trốn. Vốn đã sợ hãi và mệt mỏi do tiếng ồn từ súng và sự lùng sục của chó săn, con vật đang bị thương cố gắng chạy trốn một cách yếu ớt nhưng vẫn khuất phục trước con người.
Đông (Concerto No. 4 cung Fa thứ)
Bản cuối cùng trong bộ bốn bản hòa tấu đã đem đến cho người nghe cảm giác run rẩy trước cái lạnh băng giá trời Âu. Cơn gió dữ dội thổi không ngừng, người di chuyển dưới trời tuyết vừa chạy vừa cảm thấy răng va vào nhau lập cập do cái lạnh tột độ. Trong khi cơn mưa bên ngoài làm hàng trăm người ướt sũng, thì vẫn có những người may mắn tận hưởng những khoảnh khắc ấm áp bên bếp lửa.
Hồi kết của mùa đông như khung cảnh người đi trên băng tuyết, di chuyển thận trọng với từng bước chậm rãi vì sợ ngã, quay vòng, trơn trượt, anh ta lại tiếp tục bước đi và chạy nhanh cho đến khi lớp băng nứt toạc. Nghe thấy tiếng gió Sirocco, gió Boreas, và tất cả những cơn gió chiến tranh bùng phát từ những cánh cửa đã gài chốt giúp ta nhận ra đây là mùa đông, nhưng nó cũng mang lại niềm vui lạ kì.
Bản concerto The Four Seasons là tác phẩm nổi tiếng nhất của Antonio Vivaldi. Ngoài khuôn khổ trình diễn của những buổi hòa nhạc, ta có thể bắt gặp giai điệu quen thuộc của Bốn Mùa trong các bộ phim như Tin Cup, Spy Game, White Chicks, Saving!,… trong các quảng cáo truyền hình và thậm chí được biểu diễn trong lễ cưới. Nhờ có được sự gần gũi, chân thật, liên kết với đời sống, tác phẩm huyền thoại của Vivaldi đã được biết đến rộng rãi với người yêu âm nhạc và đại chúng.
Tham khảo:
britannica.com
liveabout.com
