Sách ‘DUYÊN: Hiện thực, Trừu tượng, Thiền họa’ – Nhật ký cuộc đời họa sĩ Trần Phúc Duyên

Thanh Ngọc

|

11:16 04/01/2025

Share

artLIVE – Sự kiện tọa đàm và ra mắt sách Sự kiện tọa đàm và ra mắt sách ‘DUYÊN: Hiện thực, Trừu tượng, Thiền họa’ – Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của họa sĩ Trần Phúc Duyên” do Omega Plus Book do Omega Plus Book tổ chức, sẽ diễn ra ngày 11/1/2025, nhân kỷ niệm 100 năm thành lập Trường Mỹ thuật Đông Dương.

Phong cách sơn mài độc đáo, riêng biệt của họa sĩ Trần Phúc Duyên. 

Sơn mài có thể chỉ là một chất liệu nghệ thuật với nhiều người, nhưng với họa sĩ Trần Phúc Duyên (1923–1993), đó là cả một chấp niệm, một niềm đam mê mãnh liệt và một mối duyên sâu sắc. Chính nhờ chữ “duyên” ấy mà ông đã dành trọn gần nửa thế kỷ gắn bó với bộ môn nghệ thuật này.

Sinh năm 1923 tại Hà Nội trong một gia đình thượng lưu của xã hội Việt Nam cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, họa sĩ Trần Phúc Duyên lớn lên trong một môi trường giàu văn hóa và đầy đủ điều kiện. Sau khi tốt nghiệp trung học, ông quyết định theo học Khoa Sơn mài tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (nay là Trường Đại học Mỹ Thuật Việt Nam), nơi đã định hình niềm đam mê nghệ thuật trong ông. 

Trong suốt 70 năm cuộc đời, họa sĩ đã dành 50 năm cống hiến cho nghệ thuật sơn mài. Dù phải xa quê hương, sống và làm việc tại châu Âu suốt 40 năm, Trần Phúc Duyên vẫn luôn gìn giữ tâm hồn Việt trong từng nét vẽ. 

Với tinh thần sáng tạo không ngừng, ông vượt qua mọi khó khăn về vật liệu và kỹ thuật để có thể kết hợp hài hòa giữa hội họa hàn lâm phương Tây và thủy mặc phương Đông, từ đó phát triển một phong cách sơn mài độc đáo và riêng biệt.

Trang bìa của tác phẩm "DUYÊN: Hiện thực, Trừu tượng, Thiền họa"
Trang bìa của tác phẩm “DUYÊN: Hiện thực, Trừu tượng, Thiền họa”

Nói về đam mê của họa sĩ Trần Phúc Duyên, giám tuyển nghệ thuật Ace Lê đã nhận định: “Trần Phúc Duyên là một trong những danh họa sơn mài quan trọng nhất tốt nghiệp từ Trường Mỹ thuật Đông Dương. Ông là người đầu tiên khéo léo hòa quyện cả hội họa hàn lâm của Tây phương và lối vẽ thủy mặc văn nhân họa của Đông phương, đem bày lên mặt tranh sơn mài Việt. Sau nửa thế kỷ miệt mài nghiền ngẫm và thực hành, họa sỹ đã chắt lọc ngôn ngữ thị giác từ tạo hình trang trí xuống còn trừu tượng tối giản, thông qua đó nâng tầm biểu đạt của sơn mài Việt lên cùng đẳng cấp với sơn dầu phương Tây.” 

Bìa sau của tác phẩm "DUYÊN: Hiện thực, Trừu tượng, Thiền họa"
Bìa sau của tác phẩm “DUYÊN: Hiện thực, Trừu tượng, Thiền họa”

Trong suốt cuộc đời và sự nghiệp của mình, Trần Phúc Duyên như một người lữ hành lặng lẽ đầy nội tâm. Trong sự nghiệp của ông, chúng ta có thể nhận ra ba lối tranh rõ rệt: phong cách Đông Dương: chủ yếu là tranh phong cảnh và sinh hoạt đặc trưng của văn hóa Việt Nam; càng về sau thì thiên về tranh Thiền họa có biểu tượng, cuối cùng là tranh Trừu tượng tối giản thuần túy. 

Sách “DUYÊN: Hiện thực, Trừu tượng, Thiền họa” – Cái duyên với sơn mài 

Cuốn sách “DUYÊN: Hiện thực, Trừu tượng, Thiền họa” là công trình tâm huyết được thực hiện trong 6 năm bởi hai nhà sưu tập Phạm Lê (Phạm Quốc Đạt và Lê Quang Vinh). Qua cơ duyên đặc biệt, họ đã phát hiện ra bộ sưu tập đồ sộ gồm tranh, phác thảo, tài liệu, và ghi chép của Trần Phúc Duyên tại Lâu đài Bảo tàng Jegenstorf, Thụy Sĩ – nơi ông sinh sống từ năm 1968 đến khi qua đời năm 1993. Bộ sưu tập này sau đó được hồi hương và trở thành nguồn tư liệu quý giá để giới thiệu di sản nghệ thuật của ông với công chúng Việt Nam.

Cuốn sách cung cấp cái nhìn toàn diện về cuộc đời và sự nghiệp của họa sĩ, từ thời kỳ học tập tại Trường Mỹ thuật Đông Dương đến những năm tháng sáng tác tại châu Âu, gồm 100 tác phẩm tiêu biểu được chọn lọc kỹ lưỡng, in màu trên giấy cao cấp, tái hiện chân thực màu sắc của các tác phẩm.

Tác phẩm "DUYÊN: Hiện thực, Trừu tượng, Thiền họa"
Tác phẩm “DUYÊN: Hiện thực, Trừu tượng, Thiền họa”

Được xuất bản nhân dịp kỷ niệm 100 năm thành lập Trường Mỹ thuật Đông Dương (nay là Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam), cuốn sách như một lời tri ân sâu sắc gửi đến họa sĩ Trần Phúc Duyên, người đã mang đến tiếng nói nghệ thuật độc lập, xây dựng ngôn ngữ tạo hình sáng tạo và độc đáo, góp phần làm rực rỡ thêm bản hòa ca đa sắc trong hành trình phát triển của nghệ thuật sơn mài Việt Nam.

Buổi ra mắt sách “DUYÊN: Hiện thực, Trừu tượng, Thiền họa” sẽ diễn ra vào ngày 11/01/2025 tại Nam Thi House, 152 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Bến Nghé, Quận 1, TP. Hồ Chí Minh.

Nguồn ảnh: Omega Plus Books